آموزش تکثیر گیاهان توسط قلمه زدن

آموزش تکثیر گیاهان توسط قلمه زدن : قلمه زدن یکی از راه های تکثیر انواع گل‌ها، گیاهان و درختان می‌باشد. خیلی از درختان و گل‌ها مانند گل رز، درخت مو یا انگور و انواع گیاهان به راحتی از طریق قلمه زدن تکثیر می‌شوند.
متداول‌ترین نوع قلمه زدن، قلمه ساقه است که آن را بر اساس میزان رسیدگی و بلوغ چوب در گروه زیر تقسیم بندی می‌کنند.
۱-قلمه چوب سخت
۲-قلمه چوب نیمه سخت
۳-قلمه چوب نرم

۱- قلمه چوب سخت:
این نوع قلمه از چوب‌های سخت و رسیده گونه‌های خزان دار و به هنگام استراحت یعنی در اواخر پاییز و زمستان، از چوب یکساله تهیه می‌شود. معمولاً گیاهان چوبی خزان دار بدین طریق ازدیاد می‌شوند اما برخی گونه‌های پهن برگ همیشه سبز و درختچه‌های زینتی خزان دار نیز با این نوع قلمه قابل تکثیر هستند. بعضی از مهم‌ترین گیاهان که از قلمه چوب سخت آنها برای ازدیاد استفاده می‌شود عبارتند از: انجیر، به، زیتون، توت، انگور، انار، بید، سپیدار، برگ نو، یاس زرد، پیچ امین الدوله و گل سرخ.

به هنگام تهیه قلمه باید توجه داشت که از گیاهان مادری سالم و قوی استفاده کرد و ابزار لازم برای این کار مانند قیچی و چاقو دارای تیغه‌های تیز و عاری از عوامل بیماری زا باشند. معمولاً در ابتدا شاخه‌های با رشد متوسط و میان گره عادی انتخاب می‌شوند تا از قسمت‌های وسط و پایین آنها برای تهیه قلمه چوب سخت استفاده شود. طول این نوع قلمه می‌تواند بین ۷۵-۱۵ سانتی متر باشد. بهتر است در پایین قلمه و در نزدیکی زیر یک گره برشی مورب زده شود و برش بالائی یک سانتی متر بالاتر از آخرین گره زده می‌شود.

قطر قلمه چوب سخت در گونه‌های مختلف متفاوت بوده و غالباً بین ۲۵-۶ میلی متر تغییر می‌کند. به عبارت دیگر در هر گونه گیاهی برای رسیدن به ریشه دهی مطلوب، قلمه ساقه باید با قطر معینی انتخاب شود.

قلمه چوب سخت را می‌توان به سه شکل تهیه کرد. قلمه ساده، پاشنه دار و قنداقه دار. قلمه ساده فقط از چوب یکساله تهیه شده و رایج‌ترین نوع قلمه ساقه است. در قلمه پاشنه دار، در ته قلمه قطعه کوچکی از چوب دو ساله وجود دارد و در قلمه قنداقه دار قسمت کوتاهی (بیشتر از قلمه پاشنه دار) از چوب دو ساله همراه ساقه یک ساله است.

۲- قلمه چوب نیمه سخت:
چنین قلمه‌هایی را معمولاً از سوزنی برگان چوبی همیشه سبز تهیه می‌کنند با وجود این قلمه‌های تابستانه برگدار که از چوب‌های نیمه رسیده گیاهان خزان دار گرفته می‌شوند قلمه چوب نیمه سخت محسوب می‌شوند. قلمه گونه‌های پهن برگ همیشه سبز را در تابستان از شاخه‌های سال جاری و چوبی‌ها که نیمه رسیده هستند تهیه می‌کنند.

این نوع قلمه از قسمت انتهایی شاخه، برگدار و به طول ۱۵-۱۰ سانتی متر است که برگ‌های پایین قلمه را باید حذف کرد و چند برگ جوان در انتهای آن باقی گذاشت.

به دلیل برگدار بودن این نوع قلمه بایستی آنها را در شرایطی نگهداری کرد که اتلاف آب از سطح برگهای قلمه به حداقل برسد که در سطح وسیع و تجارتی از سیستم مه افشانی برای این منظور استفاده می‌کنند. علاوه بر آن کاربرد مواد تنظیم کننده رشد، یا گرما و محیط کاشت مخلوط پرلیت و پیت ماس با نسبت ۱:۱ برای ریشه زایی بهتر در این نوع قلمه‌ها مؤثر است.

به عنوان مثال بسیاری از درختچه‌ های زینتی مانند کاملیا و برخی گونه‌های درختان میوه نظیر مرکبات و زیتون با این روش قابل تکثیر هستند.

۳- قلمه چوب نرم (چوب سبز):
تفاوت آشکار قلمه چوب نرم با قلمه‌های چوب سخت و نیمه سخت آن است که قلمه چوب نرم دارای انعطاف پذیری بیشتری است به طوری که به آسانی می‌توان آن را خم کرد زیرا این نوع قلمه را از شاخه‌های جدید و نرم بهاره و از گونه‌های خزان دار یا همیشه سبز تهیه می‌کنند و به این دلیل که فرصت کافی برای رشد نداشته‌اند مقدار مواد کربوهیدراته در آنها کمتر است.

یاس، ماگنولیا، پیراکانتا، خرزهره و بسیاری دیگر از انواع درختچه‌های زینتی را می‌توان با قلمه چوب نرم ازدیاد کرد. با اینکه قلمه چوب نرم درختانی مانند افرا، سیب، هلو، گلابی، زردآلو و گیلاس نیز در زیر سیستم مه افشانی ریشه دار می‌شوند اما گونه‌های میوه‌ای را بدان روش تکثیر نمی‌کنند.

معمولاً قلمه چوب نرم آسان‌تر و سریع‌تر از انواع قلمه و در مدت ۵-۲ هفته ریشه دار می‌شوند اما به مراقبت بیشتری نیاز دارند. به دلیل برگدار بودن، شرایط مناسب برای حفظ آب برگها لازم است. دمای مناسب ریشه زایی حدود ۲۵ -۲۰ درجه سانتی گراد بوده و به مواد تنظیم کننده رشد پاسخ خوبی می‌دهند. برای تهیه این قلمه باید به سرزنی شاخه‌های اصلی، تعداد زیادی شاخه جانبی تولید کرد و سپس از آنها قلمه گرفت.

قلمه چوب نرم به طول ۱۲-۷ سانتی متر بوده و حداقل دارای دو گره است و همانند قلمه چوب نیمه سخت فقط چند برگ در انتها دارد و اگر غنچه یا گل بر روی آن وجود دارد بایستی حذف شوند. این نوع قلمه را نمی توان مدت زیادی در هوای آزاد نگهداشت و حتی قابل خیساندن در آب نیستند و بهتر است آنها را در داخل کیسه پلاستیکی مرطوب و در محلی خنک و سایه نگهداری کرد.

منبع:میهن کاکتوس